دم کردن یا دم نکردن، مساله این است! آیا روش کاملی برای تهیه و نوشیدن یک فنجان چای وجود دارد؟ با وجود صدها نوع مختلف از برگ‌های چای و 3000 سال قدمت، راه‌های مختلفی در نحوه دم کردن چای وجود دارد. می‌توان گفت که حتی انتخاب نحوه دم کردن چای هم در برخی مواقع می‌تواند بسیار طاقت فرسا باشد. اما در این مسیر نباید ترسی به خود راه دهیم. با اتکا به پژوهش‌ها و فرآیندهایی به شیوه آزمون و خطا نحوه دم کردن چای به روش اصولی را برای دوستداران شرح خواهیم داد.
دم کردن و آشامیدن یک فنجان چای به یکی از مناسک روزانه بسیاری از خانواده‌ها در سراسر دنیا تبدیل شده است. به صورتی که براساس تخمین‌ها انگلیسی‌ها تنها در یک روز 165 میلیون فنجان چای می‌نوشند! نوشیدن چای به روندی مبهم و پیچیده در زندگی ما تبدیل شده است. مهم نیست چه نوع چای را در چه زمانی می‌نوشید. نوشیدن چای با کیفیت حق طبیعی هر فردی است.
البته باید دانست که نظریه‌های متفاوتی در مورد نحوه دم کردن چای و تهیه آن وجود دارد ضمن آنکه هر شخصی شگردهای خود را نیز به آن می افزاید و یکی از محبوب‌ترین این نمونه‌ها، روش مامان پز! نیز نامی‌ده می‌شود.
انواع مختلف چای موجود در دنیا
انواع مختلف آن براساس نحوه فرآوری چای به موارد زیر تقسیم می‌شوند:
- چای سفید: پژمرده و اکسیدنشده
- چای زرد: غیرپژمرده و اکسیدنشده که امکان زرد شدن دارد
- چای سبز: غیرپژمرده و اکسیدنشده. (اگر چای سبز تخمیر یا کمپوست شود در فرهنگ چینی، چای سیاه هم نامی‌ده می‌شود)
- چای اولانگ: پژمرده و تا حدودی اکسیدشده
- چای سیاه: پژمرده، گاهی خرد شده و کاملاً اکسیدشده (در چین و برخی دیگر از کشورها چای قرمز هم نامی‌ده می‌شود)
نحوه تشخیص چای با کیفیت و اثر آن بر نحوه دم کردن چای
باید دقت کنید که وقتی به روی چای آب می‌ریزید، برگ‌های آن به آرامی باز شوند. برگ‌های با کیفیت چای باید همان طور که به نظر میایند در دستان شما حس شوند. باید صاف، کامل و محکم باشند. وقتی آن‌ها را در دست می‌گیرید وزنشان در دستان شما حس شود. اگر چای مثل پر سبک باشد می‌تواند نشانه‌ای از خشک شدن بیش از حد و یا پیر بودن برگ‌های آن باشد.
تفاوت انواع چای
در طی هزاران سال، چینی ها روش‌های مختلفی در پردازش و تهیه چای را آزموده‌اند و در نهایت به این نتیجه رسیدند که تفاوت چای سیاه، سفید، اولانگ و ... تنها به سطح اکسیداسیون آن مربوط می‌شود.
تاثیر زمان دم کشیدن بر نحوه دم کردن چای
هر چه چای شما بیشتر اکسید شود، قوی‌تر است. برای مثال چای سیاه کاملاً اکسید شده است به این معنی که تمایل دارد بیشتر در نزدیکی آب جوش قرار بگیرد و در مدت زمان بیشتری دم می‌کشد. چای اولانگ نیز رفتاری مشابه چای سیاه از خود بروز می‌دهد. اما چای‌های ملایم‌تری مانند چای سبز، سفید و سبز به سختی اکسید می‌شوند. بدین معنی که به زمان دم کوتاه‌تری نیاز دارند. ممکن است زیاد ماندن این انواع کمتر اکسید شده در آب جوش طعم و رایحه آن را به طرز نامطلوبی تغییر دهد.
مقدار چای مطلوب برای دم کردن
در نحوه دم کردن چای قانون کلی برای چای سیاه یک کیسه چای برای هر فرد است. همین میزان را برای چای غیر کیسه‌ای نیز می‌توانید در نظر بگیرید یعنی به ازای هر نفر، یک قاشق چای خوری. اما اگر انتخاب شما انواع سبز یا سفید چای باشد، یک قاشق غذاخوری به ازای هر فرد پیشنهاد می‌شود.
مراحل کلیدی در نحوه دم کردن چای
- اولین مرحله در درک نحوه دم کردن چای، نحوه پیدا کردن چای متناسب با روحیه و یا مود خود فرد است. از اهمیت این مرحله به هیچ عنوان غافل نشوید. برای مثال چای سیاه برای رفع خستگی، یک فنجان چای نعناع فلفلی برای هضم بهتر غذا و برای خوابی بهتر و عمیق‌تر یک فنجان چای بابونه توصیه می‌شود. مهم نیست چه حال و هوایی دارید، همیشه می‌توانید یک فنجان چای متناسب با آن بیابید.
- وقتی که از نوع چای دلخواه خود آگاهی یافتید باید به کیفیت آن توجه کنید. به هیچ عنوان کمیت را فدای کیفیت نکنید. یک فنجان چای با کیفیت به چندین فنجان چای بی کیفیت برتری دارد.
- در نحوه دم کردن چای بارها به اهمیت انتخاب ماگ یا قوری دلخواه برخواهیم خورد. بهتر است چای دلخواه خود را در ماگ یا فنجانی که مطلوب شماست میل کنید. با این کار طعم و رایحه آن را نیز بهتر خواهید یافت. حالا که فنجان مورد علاقه خود را یافتید وقت آن رسیده که کتری را روی گاز بگذارید یا سماور خود را روشن کنید.
- همیشه از آب سرد و تازه در صورت امکان آب فیلترشده استفاده کنید. چای ماده‌ای اکسیژن دوست است و با جذب آن طعم و عطر بهتری پیدا می‌کند. بسیاری از افراد بارها و بارها طی روز از آبی استفاده می‌کنند که دائماً در حال جوشیدن است و آب کتری یا سماور را مرتب عوض نمی‌کنند. جوشیدن مداوم آب باعث از دست رفتن اکسیژن می‌شود که این عمل فرآیند تهیه چای خوش طعم و عطر را با مشکل مواجه می‌کند.
- همیشه پیش از دم کردن و نوشیدن چای از تمیزی فنجان، ماگ، کتری، سماور و یا سایر ادوات دخیل در تهیه آن اطمینان حاصل کنید. این عامل در کیفیت طعم و عطر چای بسیار موثر است. این بخش به عنوان بدیهی‌ترین مرحله در نحوه دم کردن چای در نظر گرفته می‌شود.
- بهتر است قبل از آن که آب جوش را روی چای مطلوب خود بریزید فنجان یا قوری خود را با گرداندن کمی آب گرم در آن، گرم کنید.
- از دمای درست آب اطمینان حاصل کنید. لازم است بدانید که اگر کتری با آب تازه جوشانده شده آماده بود بلافاصله اقدام به دم کردن چای نکنید و چند دقیقه‌ای برای خنک شدن آن صبر کنید. شاید با خود بیاندیشید که هر چه داغ‌تر بهتر! اما این درست نیست با اندکی صبر باز هم چای داغ خواهید داشت اما با طعم و رایحه‌ای بهتر. لازم به یادآوری است که به هیچ عنوان آب جوش را روی چای (با بسته بندی یا بدون آن) نریزید. این عمل باعث سوختن چای می‌شود. در این صورت چای قادر نخواهد بود تا طعم دهنده‌های خود را آزاد کند. چای، گیاهی بسیار ظریف و حساس است و باید به درستی از آن مراقبت شود تا بتوانید از حداکثر مزایای آن استفاده کنید. از این پس به یاد داشته باشید بعد از جوشیدن آب نیز کمی (در حدود 2 تا 3 دقیقه) انتظار به شما در دم کردن چای با کیفیت کمک فراوانی خواهد کرد.
- با توجه به اینکه چه چایی را انتخاب و مصرف می‌کنید. همیشه به دستورالعمل دم کردن چای، درج شده روی بسته آن دقت کنید. در این حالت پس از ریختن آب با دمای با توجه به مدت توصیه شده منتظر بمانید.
- به یاد داشته باشید که زمانی که چای رنگ مطلوب و غلظت مورد نیاز شما را ایجاد کرد به سرعت آن را از آب جدا کنید. زیاد ماندن چای در آب کمکی به حفظ بیشتر طعم و یا رنگ آن نمی‌کند.
حالا که نحوه دم کردن چای را آموختید، این حق شماست که از یک فنجان چای با کیفیت و در ماگ دلخواه خود لذت ببرید.
چای با شیر یا بدون شیر!
شیر را به چای داغ اضافه می‌کنید یا چای داغ را روی شیر می‌ریزید؟ این هم یکی از بحث‌های جنجالی در زمینه نحوه دم کردن چای است. البته نحوه انتخاب آن کاملاً سلیقه‌ای است. اما یادمان باشد که اگر شیر در ابتدا در ظرف چینی بی کیفیتی باشد و بعد به آن چای داغ را اضافه کنیم ممکن است فنجان ترک بردارد یا بشکند. البته امروزه ماگ‌های سفالی با کیفیت بیشتری وارد بازار می‌شوند و به رفع این مشکل کمک فراوانی کرده‌اند. قبل از افزودن شیر در ماگ یا فنجان اجازه دهید چای کاملاً رنگ بگیرد. بهتر است به این نکته توجه کنید که افزودن شیر به چای سیاه توصیه می‌شود نه چای سبز، گیاهی یا میوه ای.
دمای مطلوب نوشیدن چای
برای جلوگیری از سوختن زبان و یا آسیب به تارهای صوتی به خاطر دمای بیش از حد آب، بهتر است کمی صبور باشید. اضافه کردن مقادیر شیر هم می‌تواند به سریع خنک‌تر شدن آن کمک کند.
کلام آخر!
شاید از خود بپرسیم نحوه دم کردن چای نیازی به آموزش و یادآوری ندارد چرا که تهیه آن یکی از پرتکرارترین اتفاقات روزانه ما به شمار می‌آید. اما آیا واقعاً چنین است؟ برای تهیه یک فنجان نوشیدنی چای با کیفیت آشنایی با انواع مختلف آن، نحوه و مدت زمان رنگ دهی آن در آب، دمای آب مناسب و ... همه از مواردی هستند که در نحوه دم کردن چای بسیار مؤثر هستند. به خاطر داشته باشیم تنها صرف مقادیر قابل توجه پول در خرید انواع آن کافی نیست بلکه نحوه دم کردن چای هم بسیار با اهمیت است.